ptol.org.pl

E. Wągrowska-Koski

Następstwem narażenia na szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy mogą być choroby zawodowe (CHZ). W pojęciu lekarskim CHZ są to zaburzenia stanu zdrowia związane przyczynowo z warunkami pracy, jednakże biorąc pod uwagę fakt, że ustawodawstwo większości krajów, w tym również w Polsce, przewiduje przyznawanie świadczeń pieniężnych osobom dotkniętym takimi chorobami. Uznanie choroby za zawodową uwarunkowane jest wymienieniem jej w wykazie CHZ i wykazaniem związku z warunkami pracy. Zatem pojęcie choroby zawodowej jest pojęciem prawno-medycznym.

Tryb postępowania w sprawach CHZ wyróżnia 3 etapy: podejrzenie, rozpoznanie i stwierdzenie. Integralną częścią rozporządzenia RM jest wykaz CHZ, który zawiera 26 pozycji i ich uszczegółowienie w postaci określonych jednostek lub zmian chorobowych. Niektóre pozycje wykazu zawierają kryteria diagnostyczne i inne uwarunkowania np. w postaci wymaganego stażu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Dla poszczególnych pozycji wykazu ustalono okres po przerwaniu narażenia zawodowego, w którym rozpoznanie CHZ jest jeszcze zasadne.

Z procedurą rozpoznawania i stwierdzania CHZ związana jest ściśle analiza warunków pracy. Przed dokonaniem rozpoznania klinicznego konieczne jest przeprowadzenie oceny narażenia zawodowego, której celem jest potwierdzenie lub wykluczenie występowania w środowisku pracy czynników szkodliwych i/lub uciążliwych dla zdrowia mogących być czynnikiem etiologicznym choroby. Przepisy prawne określają jednostki pierwszego i drugiego stopnia orzeczniczego posiadające podmiotowe uprawnienia do wykonywania orzecznictwa lekarskiego w zakresie rozpoznawania CHZ.

Postępowanie diagnostyczno-orzecznicze dotyczące CHZ jest procesem trudnym wymagającym wiedzy i doświadczenia ze strony lekarzy. Konieczne jest ustalenie czy symptomatologia CHZ odpowiada biologicznemu działaniu czynnika przyczynowego, występującego w środowisku pracy. Większość CHZ nie ma swoistej symptomatologii klinicznej, podobne objawy mogą występować w wielu stanach chorobowych o etiologii pozazawodowej. Dlatego też w każdym przypadku konieczne jest przeprowadzenie wnikliwej diagnostyki różnicowe; w celu poznania i wyeliminowania wszelkich możliwych czynników przyczynowych pochodzenia pozazawodowego. Po wyczerpaniu trybu lekarskiego postępowania orzeczniczego dalsze działania podejmuje inspektor sanitarny, który na podstawie orzeczenia lekarskiegc oraz oceny narażenia zawodowego wydaje decyzję o stwierdzeniu CHZ lub braku podstaw do jej stwierdzenia. Zachorowalność nz CHZ w Polsce wykazuje dość istotne różnice w zależności od rodzaju działalności społeczno-gospodarczej zakładów pracy. Od kilku lal największą zapadalnością odznaczają się choroby narządu głosu wywołane nadmiernym wysiłkiem głosowym, uszkodzenie słuchu wywołane hałasem, choroby zakaźne i inwazyjne, pylice płuc i inne choroby układu oddechowego, choroby skóry i zespół wibracyjny. Wymienione grupy chorób stanowią blisko 90% wszystkich stwierdzanych w Polsce chorób zawodowych.

Referat

Powyższy tekst stanowi streszczenie referatu wygłoszonego w ramach I Kongresu Polskiego Towarzystwa Orzecznictwa Lekarskiego, który odbył się w dniach 15/16 września 2003 w Łodzi.