Analiza przyczyn i przebiegu orzekania o czasowej niezdolności do pracy kobiet w ciąży na podstawie danych oddziałów ZUS w Tarnowie Łodzi i Warszawie

R. Witek, W. Wyszkowski, P. Czarnecki, A. Frindt-Zajączkowska, A. Wilmowska-Pietruszyńska

Niekorzystna sytuacja demograficzna oraz duży poziom bezrobocia prowadzi do wzrostu liczby osób pobierających świadczenia przy jednoczesnym zmniejszeniu się liczby osób opłacających składki. Wymusza to racjonalizację wydatków z FUS, w tym wydatków na zasiłki chorobowe, które stanowią drugą po emeryturach i rentach pozycję wydatków.

Warunkiem systemu zabezpieczenia społecznego jest nie tylko ochrona interesów jednostki ale także ogółu ubezpieczonych solidarnie opłacających składki. Dlatego też o czasowej niezdolności do pracy lekarz leczący powinien orzec tylko wówczas gdy osoba ubezpieczona jest niezdolna do wykonywania zadań związanych z jej stanowiskiem pracy z powodu choroby lub gdy jej wykonywanie stanowi zagrożenie dla zdrowia.

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wprowadziła regulacje umożliwiające nadzór nad orzekaniem o czasowej niezdolności do pracy oraz analizę przyczyn tej niezdolności.

W pracy przedstawiono wyniki analizy przyczyn orzekania niezdolności do pracy kobiet w ciąży. Do analizy użyto losowo wybraną grupę kobiet, które urodziły żywe dziecko w latach 2001 i 2002 w Tarnowie, Łodzi i Warszawie. Stwierdzono, że u połowy z nich w czasie ciąży orzekano niezdolność do pracy. Wszystkie, które w ciąży nie korzystały z zaświadczenia ZŁA to kobiety bez prawa do zasiłku chorobowego. W tym: 70% to bezrobotne, 12% – niepracujące, 10% – korzystające z urlopu wychowawczego a 8% pobierało renty socjalne.

Niemal wszystkie poddane analizie kobiety w ciąży uprawnione do zasiłku chorobowego korzystały z niego. Połowa z nich pobierała zasiłek przez okres nieprzekraczający 100 dni. (26% przez 8 do 50 dni, 23% od 51 do 100 dni, 19% od 101 do 150 dni, a 30% przez ponad 150 dni).

Struktura przyczyn niezdolności do pracy przedstawiała się następująco: 50% opieka położnicza z powodu stanów związanych głównie z ciążą (O26), 11% nadzór nad ciążą wysokiego ryzyka (Z35), 8% poród przedwczesny (O60) (?), 5% poród fałszywy (O47), 5% inne choroby matki wikłające ciążę, poród i połóg (O99).

Na podstawie powyższych wyników wysnuto następujące wnioski:

  • praktycznie wszystkie uprawnione kobiety korzystają w czasie ciąży z zasiłku chorobowego,
  • może to świadczyć o złym stanie zdrowotnym ciężarnych i dużej liczbie patologicznych ciąż co ma istotne znaczenie demograficzne i wymaga skrupulatnej analizy medycznej,
  • duża liczba zaświadczeń ZŁA niezawierających konkretnego rozpoznania choroby może budzić podejrzenie iż przyczyną ich wystawienia była wola ciężarnej a nie jej stan zdrowia. Niepokojący jest także fakt wystawiania dużej liczby takich zaświadczeń lekarskich jednorazowo na długie okresy, bowiem może on skutkować niedostateczną opieką nad przebiegiem ciąży.

Referat

Powyższy tekst stanowi streszczenie referatu wygłoszonego w ramach I Kongresu Polskiego Towarzystwa Orzecznictwa Lekarskiego, który odbył się w dniach 15/16 września 2003 w Łodzi.