ptol.org.pl

B. Kręcisz, M. Kieć-Świerczyńska

Choroby zawodowe skóry powstają na skutek niekorzystnego wpływu różnych czynników środowiskowych pochodzenia chemicznego, biologicznego i fizycznego.

Zapalenie skóry z podrażnienia wywołują względne podrażniacze pochodzenia chemicznego. W większości wypadków powodują typowy wyprysk, zwykle po dłuższym, niekiedy kilkuletnim, stykaniu się z tymi związkami. Ogniska chorobowe najczęściej powstają w miejscu kontaktu z substancją chemiczną, są niezależne od charakteru związku chemicznego. W przewlekłym zapaleniu z podrażnienia odgrywają rolę liczne, drobne bodźce, niekiedy się sumujące. Istotne, iż następują szybko po sobie, zanim nastąpi odnowa po poprzednim podprogowym uszkodzeniu skóry. Po jakimś czasie zdolność odnowy naskórka się wyczerpuje. Podkreśla się udział wielu dotychczas pomijanych czynników powodujących zapalenie skóry z podrażnienia (suchość powietrza, promieniowanie podczerwone, działanie obojętnych proszków typu bakielitu, talku, mąki) obok znanych już dawniej podrażniaczy (rozpuszczalniki, detergenty, soki jarzyn i owoców oraz inne związki chemiczne). Podatność poszczególnych osób (i skóry różnych okolic u tych samych chorych) na działanie czynników drażniących jest różna a obecność czynnego ogniska wyprysku zwiększa wrażliwość. Ponadto u tej samej osoby nie ma zależności pomiędzy intensywnością odczynów na różne podrażniacze. Do powstania zmian z podrażnienia w dużym stopniu usposabiają aktualne lub przebyte choroby atopowe, zwłaszcza atopowe zapalenie skóry. Do najważniejszych związków pierwotnie drażniących należą: woda, mydła i środki piorące, zasady, kwasy, oleje mineralne, rozpuszczalniki i inne związki organiczne (forrnaldehyd, akroleina, aldehyd krotonowy, i allilowy, krezol, styren, epichlorhydryna), związki redukujące (fenole, hydrazyny, tioglikole), rośliny (sok owoców cytrusowych, cebulki kwiatów, cebula, czosnek, ananas, pelargo nią, irysy), produkty pochodzenia zwierzęcego (enzymy), leki zewnętrzm (dziegcie, nadmanganian potasu, chryzarobina, fiolet goryczki), niektóre związki nieorganiczne (bromki, chlorki, sole rtęci, cynku, kobaltu).

Trądzik zawodowy to trądzik: olejowy, smarowy i chlorowy. DWE pierwsze są w Polsce bardzo częste i nieraz występują masowo. Wykwity powstające na skutek działania olejów przemysłowych, smarów maszynowych, paku i smoły umiejscawiają się na skórze ramion, przedramion, ud podudzi, pośladków – w miejscach gdzie następuje tarcie zabrudzone odzieży. Poza typowymi zaskórnikami, grudkami, krostami, blizenkami ob serwuje się bardzo liczne zapalenia mieszków włosowych (folikulity). De cyzję o rozpoznaniu trądzika zawodowego podejmuje się w stosunku dc szczególnie rozległych (kończyny górne, dolne, pośladki), głębokich (kro sty, nacieki ropne, blizny, przebarwienia) zmian skórnych niepoddających się leczeniu i uniemożliwiających wykonywanie pracy dotychczasowej.

Z czynników biologicznych powodujących choroby zawodowe szczególne znaczenie przypisuje się grzybicy i drożdżycy skóry. Grzybice odzwierzęce występują u rolników, hodowców, weterynarzy, robotników przemysłu mięsnego i garbarskiego. Rozpoznanie ustala się na podstawie obrazu klinicznego, badania mikologicznego (badanie bezpośrednie i hodowla, umożliwiające identyfikację rodzaju grzyba chorobotwórczego) oraz wskazania źródła zakażenia, tzn. stwierdzenia tego samego grzyba u chorego zwierzęcia lub w materiale biologicznym pochodzącym od zwierząt. Zakażenia drożdżakowe mogą mieć charakter zawodowy, związany z pracą wymagającą częstego moczenia rąk, pracą w środowisku wilgotnym, niekiedy z obecnością innych czynników ułatwiających rozwój drożdżaków (wysoka zawartość cukru) lub w kontakcie z materiałem zakaźnym. Takie warunki środowiskowe spotyka się u praczek, pracownic gastronomii, robotników przemysłu cukierniczego i przetwórczo-owocowego, pracowników roszarni lnu. Na kontakt z materiałem zakaźnym narażeni są pracownicy laboratoriów mikologicznych, lekarze, pielęgniarki i salowe.

Uszkodzenia popromienne skóry w wyniku przewlekłej ekspozycji na promieniowanie o średniej lub dużej energii to podstawowe uszkodzenia skóry pochodzenia fizycznego. Cechują się obecnością licznych teleangiektazji, ognisk zanikowo-przerostowych naskórka, zaburzeń barwnikowych. Towarzyszy im uszkodzenie przydatków skóry (gruczołów potowych, mieszków włosowych, paznokci).

Referat

Powyższy tekst stanowi streszczenie referatu wygłoszonego w ramach I Kongresu Polskiego Towarzystwa Orzecznictwa Lekarskiego, który odbył się w dniach 15/16 września 2003 w Łodzi.