ptol.org.pl

G. Mus, J. Zdrzałek

Normy etyczno-moralne dla danego zawodu wyrastają zarówno z moralności przekonań i postępowania przedstawicieli danego zawodu, jak i oczekiwań kierowanych pod ich adresem przez społeczeństwo. Realizacji wartości centralnej danej etyki zawodowej służą kodeksy zawodowe. Adresowane do przedstawicieli danego zawodu, składają się one na wzór i ideał etyczno-moralny danego zawodu.

Etyka zawodowa stanowi filozofię dobrego działania zawodowego. Etyki zawodowe, wyrastając na bazie odpowiedzialności, winny zasadzać się na następujących zasadach:

1. sprawiedliwości,
2. słuszności,
3. umiaru,
4. powszechnej sprawiedliwości i autonomii osoby ludzkiej.

Każda etyka zawodowa charakteryzuje się szczególnym dla niej dobrem centralnym. Dla lekarza wartością centralną jest zdrowie, jego jakość i ochrona. Zależnie od zawodu obserwujemy:

1. realizację dobra własnego i wspólnego ? zawody oparte o stosunek pracy i służby, związane z deontologią umiarkowaną,
2. realizację przede wszystkim dobra wspólnego ? zawody związane stosunkiem służby i powołania, dla nich charakterystyczne są de-ontologie rygorystyczne.

Oczywiście dla lekarza charakterystyczna jest deontologią rygorystyczna. Przytoczenie szczególnie informacji o Kodeksie Etyki Służby Cywilnej, który określa etyczne zasady postępowania urzędników państwowych, pozwala na porównanie go z Kodeksem Etyki Lekarskiej.

Wzajemne relacje kodeksowych norm etycznych z normami moralnymi, faktycznie realizowanymi poprzez przekonania i postępowanie przedstawicieli danej profesji, prowadzą do pojęcia ról społecznych wiążącymi się z poszczególnymi etykami zawodowymi. Na tej płaszczyźnie można opisać konflikty ról, jeżeli zrealizowanie wymagań jednej roli jest postępowaniem wbrew temu co nakazuje druga. Możemy wyróżnić kilka aspektów konfliktowego charakteru ról:

1. jeden człowiek ? różne role,
2. rola wewnątrzkonfliktowa,
3. różni ludzie ? różne role.

Omówienie powyższych konfliktów ról z uwzględnieniem przykładów z pracy lekarza poprzedza próba określenia i omówienia konfliktów występujących w pracy lekarza orzecznika (z przytoczeniem odpowiednich artykułów Kodeksu Etyki Lekarskiej).

W podsumowaniu: Fakt istnienia niezgodnych treści poszczególnych etyk zawodowych oraz dążenia grup społecznych do obrony przed narzucaniem prymatu jednej roli pozwala na zachowanie równowagi aksjologicznej w społeczeństwie i jego funkcjonalnej sprawności. Świadomość istnienia konfliktów różnych ról może korzystnie wpływać na ludzkie postawy, łagodząc antagonizmy postaw, przezwyciężać tendencje wzajemnie agresywne wobec przedstawicieli odmiennych ról, zwiększyć wzajemną tolerancję przy zachowanym dążeniu do autonomii własnej roli.

Referat

Powyższy tekst stanowi streszczenie referatu wygłoszonego w ramach I Kongresu Polskiego Towarzystwa Orzecznictwa Lekarskiego, który odbył się w dniach 15/16 września 2003 w Łodzi.